Խանջյան Աղասի

Խանջյան Աղասի (1901-1936), ծնվել է Արևմտյան Հայաստանում, Վան քաղաքում: 1915 թ. Վանի ինքնապաշտպանության հաղթանակին հետևած ռուսական զորքերի նահանջից հետո բնակչության հետ ընտանիքով գաղթել են Արևելյան Հայաստան: Դարձել է Խորհրդային Հայաստանի քաղաքական, պետական, կուսակցական գործիչ: Հայաստան է ուղարկվել Մոսկվայից 1928 թ.: 1928-1930 թթ. եղել է Հայաստանի Կենտկոմի երկրորդ քարտուղար, որոշ ժամանակ փոխարինել է «Խորհրդային Հայաստան» թերթի խմբագրին: 1930-1936 թթ.՝ Խորհրդային Հայաստանի Կոմունիստական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի առաջին քարտուղարը: Հայաստանի բարձրագույն իշխանության ղեկավարի նրա տարիները՝ 1930-1936 թթ. ԽՍՀՄ-ում, այդ թվում Հայաստանում քաղաքական բռնությունների տարիներ էին: Այդ տարիներին Հայաստանը դեռևս Անդրֆեդերացիայի մաս էր, իսկ Անդրֆեդերացիայի՝ ՀամԿ(բ)Կ Անդրկովկասյան երկրամասային կոմիտեի առաջին քարտուղարը Բերիան էր (Անդրֆեդերացիան լուծարվել է 1936 թ. դեկտեմբերի 5-ին): Հավանաբար սպանվել է (պաշտոնական հայտարարությամբ ինքնասպան է եղել) 1936 թ. Թիֆլիսում՝ Բերիայի առանձնասենյակում: Սպանության մասին ծավալվող խոսակցությունները փորձել են կանխվել Հայաստանի ՆԳԺԿ-ի կողմից, թերահավատներին ուղղակի ձերբակալել են՝ կեղծ տեղեկություններ տարածելու և Բերիային վարկաբեկելու մեղադրանքով, ձերբակալվածների թիվն արագորեն հասել է ութ հարյուրի (սույն կայքում հրապարակվող պատմությունների մեջ նույնպես կան այդ զոհերի մասին հիշողություններ): Խանջյանի թաղումից անմիջապես հետո, հուլիսի 14-ի Հայաստանի գրողների միության ժողովում ծանր քաղաքական մեղադրականներով՝ «Հակահեղափոխական տրոցկիստական-նացիոնալիստական վիժվածքներ», Գրողների միությունից հեռացվել են Խանջյանի համակիրները համարվող գրողներ Վանանդեցին, Թոթովենցը, Գ. Մահարին, Ա. Բակունցը, Դր. Տեր-Սիմոնյանը, Վ. Նորենցը, իսկ մեկ ամիս անց՝ օգոստոսին, ձերբակալվել: Ա. Խանջյանի մահվան մասին տե՛ս Վ. Ալազանի հիշողությունները (http://historyarmenia.org/7274.html):

Խանջյանի սպանությունից և հայ գրողների օգոստոսյան ձերբակալություններից անմիջապես հետո Լենինականի նոր բացված հանգստյան այգին «Լենինականի հասարակության պահանջով» անվանվել է Բերիայի անունով:

«Խորհրդային Հայաստան»